Page 20 - ชุดตำราภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทยฉบับอนุรักษ์ ตำรับยาแผนไทยของชาติที่เข้าตัวยากัญชา
P. 20
พฤกษศาสตร์พื้นบ้านของกัญชา*
พืชกัญชำมีก�ำเนิดในแถบเอเชียกลำงและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีหลักฐำนว่ำมีกำรใช้ประโยชน์จำก
กัญชำตั้งแต่ยุคหินใหม่ (Neolithic Age) พบหลักฐำนว่ำมนุษย์รู้จักปลูกพืชกัญชำเพื่อใช้ประโยชน์ จำกเส้นใย
ที่เกำะไต้หวันเป็นครั้งแรก ส่วนกำรใช้เป็นพืชออกฤทธิ์ต่อจิตประสำทนั้น อำจจะเกิดจำกควำมบังเอิญจนพัฒนำ
ไปสู่กำรใช้ในพิธีกรรมและควำมเชื่อต่ำง ๆ รวมทั้งกำรใช้ในพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับกำรบ�ำบัดโรคจนพืชกัญชำ
ถูกใช้เป็นพืชปลูกเพื่อใช้เส้นใย เป็นยำ และใช้ในพิธีกรรมควำมเชื่อเรื่อยมำ พิธีกรรม ของลัทธิฮินดูและพุทธศำสนำ
นิกำยตันตระของอินเดียและทิเบต มีกำรใช้เรือนช่อดอกและยำงของกัญชำ ในกำรช่วยให้เกิดสมำธิและสำมำรถ
สื่อสำรกับวิญญำณได้
ว่ำกันว่ำในรำว ๕,๐๐๐ ปีก่อนในแผ่นดินจีนมี ‘เสินหนง (Shennong)’ ผู้ที่ได้รับกำรยกย่องให้เป็น
‘เทพเจ้ำแห่งชำวนำ’ ผู้ซึ่งจดบันทึกประโยชน์ของสมุนไพรต่ำง ๆ และได้บันทึกว่ำ กัญชำใช้บ�ำบัด “ควำมเหนื่อยล้ำ
(fatigue), โรคไขข้ออักเสบ (rheumatism) และไข้มำลำเรีย” มีกำรใช้น�้ำมันและโปรตีนจำกเมล็ดกัญชำในกำรบ�ำบัด
โรคผิวหนังอักเสบ โรคสะเก็ดเงิน และลดกำรอักเสบในอียิปต์โบรำณหญิงสำวใช้กัญชำในกำรลดอำกำรปวด
และปรับอำรมณ์ เช่นเดียวกับชำวโรมันที่ใช้ รำกกัญชำในกำรลดอำกำรปวด นอกจำกนี้ยังมีหลักฐำนกำรใช้กัญชำ
ในอีกหลำกหลำยชำติพันธุ์ เช่น กรีก ฝรั่งเศส อำหรับ
ในยุคล่ำอำณำนิคมเป็นยุคที่กัญชำเป็นที่รู้จักไปทั่วทวีปยุโรป โดยแพทย์ชำวโปรตุเกสได้บันทึกฤทธิ์
ของกัญชำในอินเดียไว้ว่ำท�ำให้เคลิ้มสุข ท�ำให้สงบ กระตุ้นกำรย่อยอำหำร ท�ำให้ประสำทหลอน และกระตุ้นก�ำหนัด
ในกำรแพทย์อำยุรเวทของอินเดียใช้ใบกัญชำแห้งเป็นเครื่องยำ มีชื่อเรียกหลำยชื่อ เช่น Vijaya, Bhanga, Kanja,
Charas โดยมีสูตรต�ำรับที่มีส่วนผสมของกัญชำ คือ Jatiphaladi Curna และ Madadananda Modaka
ใช้ส�ำหรับบ�ำบัดโรคเกี่ยวกับทำงเดินอำหำร (Agnimandya), นอนไม่หลับ (Anidra), ท้องร่วงเฉียบพลัน (Atisara)
เป็นต้น
ในอินเดียมีกำรน�ำกัญชำมำเตรียมเป็นผลิตภัณฑ์ได้หลำยแบบ โดยมีชื่อเรียกต่ำงกัน ที่ส�ำคัญ เช่น
มำริฮัวนำ (marihuana, marijuana) เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จำกกำรน�ำเรือนช่อดอกตัวเมีย (กะหลี่กัญชำ) มำผึ่งให้แห้ง
แล้วบดเป็นผงหยำบ
กัญชา (ganja) เป็นผงหยำบของดอก ผล หรือใบแห้ง น�ำมำอัดเป็นแท่ง หรือแผ่นบำง
แบง (bhang หรือ bang) เป็นผงหยำบของใบกัญชำ อำจมีช่อดอกเพศผู้หรือช่อดอกเพศเมียปนมำ
เล็กน้อยจัดเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภำพต�่ำ
แฮชิส (hashish) หรือ ชาราส (charas) เป็นยำงกัญชำที่เตรียมได้จำกกำรน�ำกะหลี่กัญชำมำใส่ไว้
ในถุงผ้ำ ใช้ไม้ทุบให้ยำงไหลออกมำ แล้วจึงขูดยำงออกจำกถุงผ้ำ ชนิดนี้จัดเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีควำมแรงสูง
* จักรกฤษณ์ สิงห์บุตร และชยันต์ พิเชียรสุนทร. ควำมรู้พื้นฐำนเกี่ยวกับกัญชำ. ในกำรอบรมวิทยำกรครู ก หลักสูตรกำรใช้
กัญชำทำงกำรแพทย์แผนไทย, โรงแรม ที เค พำเลซ, ๒๕๖๒.
กองคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทยและแพทย์พื้นบ้านไทยพทย์แผนไทยและแพทย์พื้นบ้านไทย
กองคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแ -ฑ-
