Page 23 - ชุดตำราภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทยฉบับอนุรักษ์ ตำรับยาแผนไทยของชาติที่เข้าตัวยากัญชา

สารองค์ประกอบที่เป็นยาในพืชกัญชา*

กัญชำเป็นพืชที่มีกำรศึกษำเกี่ยวกับองค์ประกอบเคมีมำยำวนำน ปัจจุบันพบสำรองค์ประกอบเคมี
ถึง ๕๖๕ ชนิด ที่ส�ำคัญคือ สำรกลุ่มแคนนำบินอยด์ (cannabinoids) ซึ่งพบ ๑๒๐ ชนิด ที่ส�ำคัญเช่น เดลตำ -เททระไฮ
๙
9
9
โดรแคนนำบินอล (Δ -tetrahydrocannabinol หรือ Δ -THC), แคนนำบิไดออล (cannabidiol หรือ CBD],
แคนนำบินอล (cannabinol หรือ CBN), แคนนำบิโครมีน (cannabichromene หรือ CBC), แคนนำบิเจอรอล
(cannabigerol หรือ CBG)

9
สำร Δ -THC เป็นสำรที่พบในปริมำณสูงสุดในกลุ่มแคนนำบินอยด์ โดยอำจพบได้ถึงร้อยละ ๑๗.๓,
รองลงมำได้แก่ สำร CBG ซึ่งพบได้รำวร้อยละ ๑๖.๓, สำร CBN พบรำวร้อยละ ๙.๖, สำร CBD และ CBC พบใน
ปริมำณใกล้เคียงกันรำวร้อยละ ๗.๗ เป็นต้น

สำร Δ -THC พบได้ในทุกส่วนของพืชกัญชำ โดยจะพบมำกในยำง (resin) จำกเซลล์ขนที่บริเวณ
9
ช่อดอกเพศเมีย จำกบทควำมปริทัศน์ของอังเดร (Andre) ซึ่งตีพิมพ์เมื่อ พ.ศ. ๒๕๕๙ สรุปว่ำพบในดอกกัญชำ

9
9
9
มีสำร Δ -THC ๓๐-๒๐๐ มก./ก. ในใบพบ Δ -THC ๘-๖๐ มก./ก. ส่วนในเมล็ดและรำกของกัญชำพบ Δ -THC
ในปริมำณน้อย นอกจำกนี้ ยังพบว่ำกัญชำสำยพันธุ์เบโดรแคน (bedrocan) มีปริมำณ Δ -THC รำว ๑๙๐ มก./ก.
9
โดยสำร CBD จะพบได้ในใบมำกกว่ำดอกรำว ๒ เท่ำ โดยในใบพบ CBD รำว ๒๐ มก./ก. และในดอกพบ CBD
รำว ๑๐ มก./ก. อย่ำงไรก็ตำม ยังพบว่ำกัญชำสำยพันธุ์เบไดออล (bediol) อำจพบสำร CBD ได้สูงถึงรำว ๘๐ มก./ก.
ชีวสังเครำะห์ (biosynthesis) ของสำรกลุ่มแคนนำบินอยด์ในกัญชำนั้น ส่วนใหญ่มีสำรตั้งต้นมำจำกสำร

เจอรำนิลไพโรฟอสเฟต (geranyl pyrophosphate) ซึ่งเมื่อท�ำปฏิกิริยำกับกรดโอลิเวโทลิก (olivetolic acid)
โดยมีเอนไซม์ geranylpyrophosphate : olivetolate geranyltransferase เป็นตัวเร่งปฏิกิริยำ จะได้
กรดแคนนำบิเจอโรลิก (cannabigerolic acid) ซึ่งกรดนี้เมื่อถูกเร่งปฏิกิริยำโดยเอนไซม์ต่ำงชนิดกัน จะได้สำรกลุ่ม

ของแคนนำบินอยด์แตกต่ำงกันไป จำกควำมแตกต่ำงในวิถีชีวสังเครำะห์ดังกล่ำว จึงอำจแบ่งประเภทของสำร
9
กลุ่มแคนนำบินอยด์ได้เป็น สำรกลุ่มเดลตำ -เททระไฮโดรแคนนำบินอยด์ (Δ -THC), สำรกลุ่มแคนนำบิไดออล (CBD),
9
และสำรกลุ่มแคนนำบิโครมีน (CBC)

ภาพที่ 3 โครงสร้ำงของสำรกลุ่มแคนนำบินอยด์ประเภทต่ำง ๆ

(THC: tetrahydrocannabinol, CBD: cannabidiol, CBC: cannabichromeme)

-ด- ชุดต�าราภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย ฉบับอนุรักษ์: ต�ารับยาแผนไทยของชาติที่เข้าตัวยากัญชา