Page 43 - วารสารการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 18 ฉบับที่ 3
P. 43
J Thai Trad Alt Med Vol. 18 No. 3 Sep-Dec 2020 475
[6]
เหง้าขิง ลูกจันทร์ ดอกจันทร์ ใบเตย) เชื่อว่ามีสรรพคุณ ในเขตพื้นที่ภาคใต้ หรือการดูแลมารดาหลังคลอด
บำารุงนำ้านม ช่วยให้นำ้านมไหลดีขึ้น บำารุงเลือด ขับลม ในรูปแบบการรับประทานอาหารของชาวภูไทที่เชื่อ
้
ว่าช่วยให้ร่างกายแข็งแรง บำารุงนำานม เลือดลมไหล
อภิปร�ยผล เวียนดี สัมพันธ์กับการศึกษาของสมหญิง พุ่มทอง
[7]
นครชัยบุรินทร์จัดเป็นกลุ่มจังหวัดในเขต และคณะซึ่งศึกษาองค์ความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นใน
สุขภาพที่ 9 ซึ่งเป็นเขตสุขภาพขนาดใหญ่ มีประชากร การดูแลหญิงหลังคลอดในจังหวัดอำานาจเจริญ พบ
รวมกันในพื้นที่ 4 จังหวัดจำานวนกว่า 6.8 ล้านคน ว่าการใช้สมุนไพรเดี่ยว สมุนไพรตำารับ ช่วยในการขับ
[4]
้
้
นครชัยบุรินทร์มีรากเหง้ามาจากวัฒนธรรมอีสานใต้ นำาคาวปลา บำารุงนำานม ซึ่งมีงานวิจัยเกี่ยวกับตำารับ
[8]
้
้
เป็นแหล่งอารยธรรมขอมหรือเขมร ซึ่งนครชัยบุรินทร์ ยา มีงานวิจัยการใช้ยากระตุ้นนำานมเพิ่มนำานมใน
คือการนำาชื่อของแต่ละจังหวัดมารวมกันคือ (นคร+ชัย หญิงหลังคลอดของนิลเนตร วีระสมบัติ และคณะ ได้
+บุ+รินทร์) ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีประเพณี ภูมิปัญญาท้อง ศึกษาตำารับยาปลูกไฟธาตุ พบว่าตำารับยาปลูกไฟธาตุมี
้
ถิ่น ในการดูแลตนเอง รวมถึงการดูแลมารดาหลัง ปริมาตรนำานมเพิ่มขึ้นมากกว่า 110 มิลลิลิตรในกลุ่มที่
คลอดด้วย [5] ได้รับยาปลูกไฟธาตุมากกว่ากลุ่มที่ได้ยาหลอกอย่างมี
ระบบบริการสุขภาพในเขตสุขภาพนี้ครอบคลุม นัยสำาคัญ และยาปลูกไฟธาตุมีความปลอดภัยในการ
[9]
ไปถึงการให้บริการแพทย์แผนไทยสำาหรับการดูแล ใช้ยา โดยไม่ทำาให้เกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ การ
มารดาหลังคลอดในสถานพยาบาลของรัฐ ได้แก่ ใช้สมุนไพรในมารดาหลังคลอดที่มีใช้ในพื้นที่ภาค
โรงพยาบาลชุมชนทุกแห่งจำานวนรวมทั้งสิ้น 80 อีสานเป็นวัฒนธรรมที่มีการยอมรับและถ่ายทอดกัน
้
้
[10]
โรงพยาบาล ผลการศึกษาครั้งนี้แสดงถึงการให้ มา เช่นยาประสะนำานม ยาขับนำานม ซึ่งปัจจุบัน
้
บริการดูแลมารดาหลังคลอดที่เป็นไปตามมาตรฐาน นี้พบการใช้ยาประสะนำานมหลังคลอดหรือตำารับยา
้
กระทรวงสาธารณสุขที่กำาหนดให้มีกิจกรรมในรูป ประสะนำานมที่อาจมีสูตรแตกต่างกันขึ้นอยู่กับแต่ละ
้
แบบต่าง ๆ แพทย์แผนไทยที่ตอบแบบสอบถามมีการ พื้นที่ สำาหรับสูตรยาประสะนำานมที่เป็นที่รู้จักดีคือ ยา
้
ดำาเนินกิจกรรมครบถ้วนในทุกโรงพยาบาล ได้แก่ การ ประสะนำานมของนายขาว เฉียบแหลม หมอพื้นบ้าน
้
นวดไทย การประคบสมุนไพร การนึ่ง การนาบ การทับ ผู้คิดค้นสูตรยาประสะนำานม ตำารับยานี้ได้นำามาใช้ใน
้
หม้อเกลือ การอบไอนำาสมุนไพร ส่วนกิจกรรมที่มีการ โรงพยาบาลหนองสองห้อง จังหวัดขอนแก่น
[11]
ดำาเนินการน้อยที่สุด คือ การนั่งถ่าน ซึ่งอาจเป็นด้วย การศึกษาก่อนหน้านี้แสดงการผสมผสาน
เหตุผลของความไม่สะดวกและไม่เป็นที่นิยมสำาหรับ ภูมิปัญญาพื้นบ้านในการดูแลมารดาหลังคลอดจาก
ผู้รับบริการ มุมของตัวมารดาเอง หรือผู้ให้บริการที่เกี่ยวข้องเช่น
[2]
การนำาภูมิปัญญาพื้นบ้านมาใช้ในการดูแล หมอตำาแย การศึกษาครั้งนี้เป็นการศึกษาจากมุมของ
[4]
มารดาหลังคลอดมีความแตกต่างกันที่สัมพันธ์กับ ผู้ให้บริการที่เป็นแพทย์แผนไทยในหน่วยงานภาครัฐ
วัฒนธรรมท้องถิ่น ไม่ว่าจะเป็นการใช้พืชสมุนไพรใน ระดับชุมชน ข้อมูลจากการศึกษาครั้งนี้แสดงให้เห็นว่า
้
รูปแบบตำารับยาขับนำาคาวปลา ตำารับยาป้องกันไข้ และ ในบรรดาโรงพยาบาลชุมชน 67 แห่ง มีเพียง 4 แห่ง
้
การใช้นำามันมะพร้าวนวดเพื่อฟื้นฟูสุขภาพหลังคลอด เท่านั้นที่นำาภูมิปัญญาพื้นบ้านที่นอกเหนือจากการ
