Page 36 - วารสารปีที่17ฉบับที่1
P. 36
วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 17 ฉบับที่ 1 มกราคม-เมษายน 2562 Vol. 17 No. 1 January-April 2019
นิพนธ์ต้นฉบับ
ภูมิปัญญาการนวดพื้นบ้าน: กรณีศึกษาหมอนวดพื้นบ้าน 5 ราย
สิริรัตน์ จันทรมะโน , เจนระวี สว่างอารีย์รักษ์ , ธนิดา ขุนบุญจันทร์ ‡
†
*,§
* คณะพยาบาลศาสตร์แมคคอร์มิค มหาวิทยาลัยพายัพ จังหวัดเชียงใหม่ 50000
† คณะพยาบาลศาสตร์ วิทยาเขตวัชรพล มหาวิทยาลัยเวสเทิร์น จังหวัดปทุมธานี 12150
‡ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข จังหวัดนนทบุรี 11000
§ ผู้รับผิดชอบบทความ: siriratanajun@gmail.com
บทคัดย่อ
วิจัยเชิงคุณภาพ (แบบกรณีศึกษา) นี้ มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาภูมิปัญญาและรวบรวมสมุนไพร ต�ารับสมุนไพร
ของหมอนวดพื้นบ้านเพื่อการรักษา โดยการสืบค้นจากหมอพื้นบ้านที่ขึ้นทะเบียน 4 ภาค และคัดเลือกเป็น 3 ขั้นตอน
โดย 1) แบบกลุ่ม 2) แบบเจาะจง และ 3) แบบรายกรณี ได้หมอพื้นบ้าน 5 ราย เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้การสัมภาษณ์
เชิงลึก การสังเกต การจดบันทึก การบันทึกเสียงและภาพ ใช้การวิเคราะห์เนื้อหา แล้วส่งรายงานให้หมอพื้นบ้านตรวจ
สอบ น�ารายงานที่ได้กลับคืนมาแก้ไขเพิ่มเติมตามภูมิปัญญาตามที่หมอพื้นบ้านต้องการเปิดเผย ผลการวิจัย พบว่า 1)
ภูมิปัญญาการนวดรักษาของหมอพื้นบ้านแบบองค์รวม ด้านร่างกายใช้หลักการนวดสอดคล้องกับกายวิภาคศาสตร์
และสรีรวิทยา ใช้อุปกรณ์ช่วยนวด สร้างอุปกรณ์ฝึกออกก�าลังกาย และฝึกหัดเดิน ด้านจิตใจและสังคม เน้นใช้การ
สื่อสารเชิงบวกกับผู้ป่วยและครอบครัว และด้านจิตวิญญาณเป็นรูปธรรมชัดเจน ใช้สมุนไพร น�้ามันมนต์และบริกรรม
คาถา โดยมีพิธีกรรมบูชาครูก่อนรักษาและกล่าวลาหลังการรักษา จัดไหว้ครูประจ�าทุกปี และ 2) รวบรวมสมุนไพรได้
ต�ารับยา 4 สูตร โรคที่พบบ่อย ได้แก่ อัมพฤกษ์ อัมพาต กระดูกทับเส้น ข้อไหล่ติดแข็ง ข้อเข่าเสื่อม และนิ้วล็อค ข้อ
เสนอแนะ พยาบาลน�าผลการนวดพื้นบ้านมาผสมผสานกับการพยาบาลช่วยผู้ป่วยให้ผ่อนคลายขึ้น และต่อยอดงาน
วิจัยด้วยการพัฒนาองค์ความรู้เพื่อการดูแลสุขภาพตนเองของคนไทย
คำ�สำ�คัญ : ภูมิปัญญา, หมอพื้นบ้าน, การนวดพื้นบ้าน
Received date 12/03/18; Revised date 16/11/18; Accepted date 07/02/19
26
