Page 40 - วารสารปีที่17ฉบับที่1

30 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 17 ฉบับที่ 1 มกราคม-เมษายน 2562

ก�รวิเคร�ะห์ข้อมูล ใช้รักษากันมานานก่อนที่การแพทย์แผนปัจจุบันจะเข้า
การวิเคราะห์ข้อมูล ประมวลข้อมูลจากแบบบันทึก มาถึงชุมชน การรักษาด้วยภูมิปัญญาของชาวบ้าน เรียก

การสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม แบบบันทึก “การนวดพื้นบ้าน” เรียกคนรักษาว่า “หมอนวดพื้นบ้าน”
การสนทนาและถอดเทปบันทึกเสียงแบบคำาต่อคำา จัด สืบทอดภูมิปัญญาจากบรรพบุรุษจากรุ่นสู่รุ่น “ครู” จะ
กลุ่มประเด็นข้อมูล สรุปประเด็น และวิเคราะห์เนื้อหา เป็นผู้ถ่ายทอดภูมิปัญญา ส่วน “ศิษย์” จะเป็นผู้สืบทอด

จัดทำารายงานข้อมูลหลังการวิเคราะห์แล้วส่งรายงาน ภูมิปัญญา ดังตัวอย่าง
ข้อมูลกลับไปให้หมอพื้นบ้านตรวจสอบความถูกต้อง “...เกิดที่ อ.ศรีสำาโรง แต่งงานก็ย้ายมาอยู่ที่
และเพิ่มเติมเนื้อหาตามความเหมาะสม นำาข้อมูลที่ได้ อ.สวรรคโลก...เรียนวิชานวดจากบรรพบุรุษ...เรียน

รับกลับมาแก้ไขให้ถูกต้องตามความเป็นจริงและเพิ่ม เพิ่มเติมกับหลวงพ่อดี วัดบ้านซ้านเท่านั้น ใช้
เติมข้อมูลตามที่หมอนวดพื้นบ้านต้องการเปิดเผยองค์ ภูมิปัญญาและประสบการณ์…ทำาการนวดรักษาอาการ
ความรู้และภูมิปัญญา ดีขึ้น และหายก็บอกกันปากต่อปาก...จนรักษามาถึง

ทุกวันนี้ยังไม่ได้ถ่ายทอดวิชาให้กับผู้ใดเลย”
ผลก�รศึกษ� “เป็นคนพนมทวนโดยกำาเนิด...เคยป่วยเป็น

อัมพาตจากการล้มก้นกระแทกพื้นเป็นอัมพาตเดิน
1. ข้อมูลส่วนบุคคล
ไม่ได้ก่อนที่จะค้นพบการนวดรักษาตนเองจนกลับ
เป็นหมอพื้นบ้าน 5 คน (ภาคเหนือ: ตำาบลเมือง มาเดินได้ปกติ...ศาสตร์นี้ได้รับการถ่ายทอดผ่านครู
บางขลัง อำาเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย ภาคกลาง: เมื่อถามว่า ‘ใครคือครู’ ตอบว่า ‘ไม่รู้’ รู้แต่ว่าเป็นสิ่ง
ตำาบลหนองโรง อำาเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี และ ศักดิ์สิทธิ์ที่มองไม่เห็น ทุกปีจะต้องทำาพิธีบูชาครู บน

ตำาบลบางโปรง อำาเภอเมือง จังหวัดสมุทรปราการ ภาค หิ้งครู…ปัจจุบันเป็นครูภูมิปัญญาพื้นบ้าน...”
ใต้: ตำาบลหัวเขา อำาเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา และ “เป็นชาวสมุทรปราการโดยกำาเนิด เมื่ออายุได้ 7

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ: ตำาบลหนองบัว อำาเภอเมือง ปีได้สืบทอดความรู้จากคุณพ่อบุญธรรม และได้จากสิ่ง
จังหวัดอุดรธานี) เป็นเพศชาย 4 คน เป็นเพศหญิง 1 ศักดิ์สิทธิ์เบื้องบนประทานคาถาต่าง ๆ ได้แก่ คาถาโยก
คน สถานภาพสมรสทั้งหมด เป็นหมอพื้นบ้านอย่าง ย้ายกระดูก คาถาโยกย้ายเส้นเอ็น”

เดียว มีอายุเฉลี่ย 63.80 ปี มีประสบการณ์นวดเฉลี่ย “บรรพบุรุษของพ่อเป็นคนจีน...เกิดที่ อ. พานทอง
40.20 ปี การศึกษา ไม่ได้เรียนหนังสือถึงมัธยมศึกษา จ.ชลบุรี ย้ายไปอยู่วัดใหม่อมตรสที่พระนครไปเรียนกับ

ปีที่ 3 หมอนวดจีน 2 ปี จนสำาเร็จวิชานวด...เคยทำางานเป็นคน

2. แหล่งที่ม�ขององค์คว�มรู้และก�รสืบทอด ดูแลเตรียมร่างอาจารย์ใหญ่ให้กับนักศึกษาแพทย์...จึง

ภูมิปัญญ�ของหมอนวดพื้นบ้�น ได้เห็นเส้นต่าง ๆ ของร่างกาย...”
“ผมเป็นผู้นำาศาสนา...ปู่ทวดถ่ายทอดวิชาให้กับ
2.1 ประวัติและภูมิหลัง ปู่ ปู่ถ่ายทอดมาให้กับพ่อ พ่อถ่ายทอดวิชาให้กับผม...
สมัยก่อนเมื่อป่วยเป็นไข้ ปวดท้อง ท้องเสีย ก็อาศัย ความเชื่อสืบทอดต่อมาว่าครูบาอาจารย์เลือกจับใครที่

“ยาหม้อ” ปวดเมื่อยก็อาศัย “การบีบนวด” ช่วยบรรเทา จะเป็นผู้สืบทอดวิชาหมอพื้นบ้านคนนั้นจะต้องเป็นคน