Page 48 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 18 ฉบับที่ 2

วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 18 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2563
Vol. 18 No. 2 May-August 2020
270 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 18 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2563

นิพนธ์ต้นฉบับ

การพัฒนาวิธีวิเคราะห์สารกลุ่มไทรเทอร์พีนส์ในบัวบกด้วยวิธี UPLC

จิรานุช มิ่งเมือง , วิไลลักษณ์ ชื่นนางชี, อภิรักษ์ ศักดิ์เพ็ชร, สมจิตร์ เนียมสกุล, ศักดิ์วิชัย อ่อนทอง
*
สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ถนนติวานนท์ จังหวัดนนทบุรี 11000

* ผู้รับผิดชอบบทความ: jiranuch.m@dmsc.mail.go.th

บทคัดย่อ

บัวบก [Centella asiatica (L.) Urb., Apiaceae] เป็นสมุนไพรในบัญชียาหลักแห่งชาติ สารสำาคัญในบัวบกเป็น
สารกลุ่มไทรเทอร์พีนส์ และอนุพันธ์ ซึ่งมีฤทธิ์ทางชีวภาพที่หลากหลาย การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาวิธี
วิเคราะห์ปริมาณสารสำาคัญ ได้แก่ asiaticoside, madecassoside, asiatic acid และ madecassic acid ในบัวบกด้วยวิธี
Ultra Performance Liquid Chromatography (UPLC) ในวัตถุดิบและสารสกัดบัวบก โดยสกัดสมุนไพรหรือละลาย
สารสกัดบัวบกด้วย methanol นำาสารละลายตัวอย่างปริมาตร 4 ไมโครลิตร มาวิเคราะห์ด้วยเครื่อง UPLC โดยใช้
้
คอลัมน์ Acquity UPLC column BEH C , 2.1 x 50 มิลลิเมตร, 1.7 ไมโครเมตร และใช้ นำากลั่น และ acetonitrile
TM
18
เป็น mobile phase อัตราการไหล 0.6 มิลลิลิตร/นาที และตรวจวัดด้วย PDA ที่ความยาวคลื่น 205 นาโนเมตร ผลการ
ทดสอบความใช้ได้ของวิธีวิเคราะห์ดังกล่าว พบว่า calibration curve ของ asiaticoside, asiatic acid และ madecassic
acid มีลักษณะเป็นเส้นตรงในช่วงความเข้มข้น 0.01-0.1 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร และ สาร madecassoside มีลักษณะเป็น
เส้นตรงในช่วงความเข้มข้น 0.03-0.21 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร ค่า coefficient (R ) เท่ากับ 0.999 ค่า % recovery อยู่ใน
2
ช่วง 95-105% ค่า HORRAT เท่ากับ 0.06-0.3 ค่า LOD และ LOQ ของ asiaticoside, madecassoside, asiatic acid และ
madecassic acid มีค่า LOD เท่ากับ 0.0021, 0.0080, 0.0114 และ 0.01309 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร ตามลำาดับ และ LOQ
เท่ากับ 0.0081, 0.0283, 0.0410 และ 0.0473 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร (ตามลำาดับ) ซึ่งวิธีวิเคราะห์ที่พัฒนาขึ้นนี้มีความ
เหมาะสม และสามารถนำาไปใช้เป็นวิธีตรวจวิเคราะห์สารกลุ่มไทรเทอร์พีนส์ และอนุพันธ์ ในวัตถุดิบและสารสกัด
บัวบกต่อไป

คำ�สำ�คัญ: asiaticoside, madecassoside, asiatic acid, madecassic acid, Centella asiatica

Received date 06/04/20; Revised date 04/06/20; Accepted date 08/06/20

270