Page 10 - คู่มือการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายแบบประคับประคอง(Palliative Care) แบบบูรณาการ
P. 10
แนวคิด หลักการ องค์ความรู้พื้นฐาน 9
ส่วนที่
1 แนวคิด หลักก�ร องค์คว�มรู้พื้นฐ�น
1.1 การดูแลแบบประคับประคอง (Palliative Care) แบบบูรณาการ
(1) หลักการและแนวคิดพื้นฐานการดูแลแบบประคับประคอง (Palliative Care)
องค์การอนามัยโลก ได้ให้ค�าจ�ากัดความของ Palliative Care หมายถึง วิธีการดูแลที่เป็นการ
เพิ่มคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยและครอบครัวที่เผชิญกับความเจ็บป่วยที่คุกคามชีวิต โดยการป้องกันและบรรเทาอาการ
ที่ท�าให้ทุกข์ทรมานทั้งอาการเจ็บป่วยทางกาย ปัญหาทางจิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ แบบองค์รวมและควรให้
การรักษาดังกล่าวตั้งแต่ระยะแรกที่เริ่มวินิจฉัยว่าผู้ป่วยเป็นโรคระยะสุดท้าย จนกระทั่งผู้ป่วยเสียชีวิต และรวมถึง
การดูแลครอบครัวของผู้ป่วยหลังจากการสูญเสีย (Connor & Bermedo, 2014; World Health Organization, 2002)
โดยแนวคิดการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคองในผู้ป่วยระยะท้ายของ WHO เน้น 6 ด้าน คือ
1. จุดเน้นในการดูแล คือ ผู้ป่วยและครอบครัวเป็นจุดศูนย์กลางของการดูแล
2. เป็นการดูแลแบบองค์รวมที่เน้นการบรรเทาความทุกข์ทรมานในทุกด้าน
3. มีความต่อเนื่องในการดูแล
4. เป็นการดูแลแบบเป็นทีม
5. เน้นส่งเสริมระบบสนับสนุนการดูแล
6. เป้าหมายในการดูแล คือการเพิ่มคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยและครอบครัว
การแพทย์แผนปัจจุบัน
แนวคิดการดูแลแบบประคับประคอง (Palliative Care)
แนวคิดการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคองแบบดั้งเดิม เมื่อผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัย แพทย์ผู้ให้การรักษาก็จะ
ให้การรักษาอย่างเต็มที่ จนกระทั่งรักษาหมดทุกกระบวนการแล้ว ไม่มีทางรักษาให้หายขาดได้ จึงเริ่มกระบวนการ
รักษาแบบประคับประคอง แนวคิดปัจจุบันเกี่ยวกับดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายนั้นจะใช้วิธีการแบบประคับประคอง หรือ
Palliative care ร่วมไปกับกระบวนการรักษาอื่นตั้งแต่เริ่มต้น ตั้งแต่ผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัยว่าป่วยด้วยโรคที่หมดหวัง
ในการรักษาให้หายขาดและอาจจะทรุดลงถึงแก่ความตายได้ โดยไม่รอจนกระทั่งหมดทางรักษาผู้ป่วย ซึ่งอาจช้า
เกินไป แต่จุดเน้นของการดูแลจะไม่เหมือนกันในแต่ละช่วงของการเจ็บป่วย ในระยะแรกการดูแลจะเน้นหนักไปที่
การรักษาเฉพาะเพื่อให้หายจากโรค เช่น การผ่าตัด เคมีบ�าบัด และการฉายแสง เป็นต้น Palliative care จะมีบทบาท
เพียงเล็กน้อย โดยแรกสุดเราอาจท�าเพียงแค่เริ่มท�าความรู้จักกับผู้ป่วยและครอบครัว และบทบาทในการเป็นผู้แจ้ง
ข่าวร้าย เมื่อโรคด�าเนินไปการรักษาเฉพาะจะมีบทบาทน้อยลงจนกระทั่งสิ้นสุดเมื่อไม่สามารถรักษาผู้ป่วยให้หาย
จากโรคได้แล้ว โดย palliative care จะมีบทบาทมากขึ้นเรื่อยๆ และต่อเนื่องไปจนกระทั่งผู้ป่วยเสียชีวิต และ
ยังดูแลต่อไปถึงครอบครัวของผู้ป่วยหลังจากผู้ป่วยเสียชีวิตแล้ว (รูปภาพที่ 1.) โดยเป้าหมายของการดูแล
แบบประคับประคอง คือ เพื่อทุเลาจากความเจ็บปวด และอาการอื่นๆ ให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุด โดยไม่เร่ง
หรือชะลอความตาย ผู้ป่วยได้รับการดูแลทางด้านจิตสังคมและจิตวิญญาณ ช่วยให้ครอบครัวของผู้ป่วยยอมรับ
ความจริงและเผชิญภาวะของการสูญเสียได้ด้วยดี
