Page 50 - วารสารการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 18 ฉบับที่ 3

482 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 18 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2563

หญ้าหนวดแมว ยับยั้งการดูดซึมกลูโคสที่ผนัง จากการใช้ยา 30 ราย พบว่าอาการส่วนใหญ่ คือ วิง
[16]
ลำาไส้เล็ก ครอบฟันสี ยับยั้งการสร้างกลูโคสและ เวียนศีรษะ (dizziness) จำานวน 7 ราย (12.5%) รอง
กระตุ้นการสร้างไกลโคเจนที่ตับ สมอไทย ข้าวเย็น ลงมาคือ หายใจลำาบาก (dyspnea) จำานวน 5 ราย
[17]
เหนือ กระตุ้นการนำากลูโคสเข้าสู่เซลล์ไขมัน ครอบ (8.9%) เป็นลมหมดสติ (syncope) จำานวน 5 ราย
[18]
ฟันสี อินทนิลนำา ้ [19-20] เป็นต้น (8.9%) ปากแห้ง (dry mouth) จำานวน 4 ราย (7.1%)

จากวิทยานิพนธ์ของนักศึกษาคณะแพทยศาสตร์ ปวดศีรษะ (headache) จำานวน 4 ราย (7.1%) ตาม
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้ทำาวิจัยแบบการศึกษา ลำาดับ อย่างไรก็ตามอาการไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้นอยู่
ข้อมูลย้อนหลัง โดยทำาการศึกษาประสิทธิผลและ ในประเภทไม่ร้ายแรง (not-serious) [22]

ความปลอดภัยของตำารับยามธุรเมหะในการรักษา โรงพยาบาลวัฒนานครเป็นโรงพยาบาลชุมชน
้
ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ของโรงพยาบาลวังนำาเย็น ขนาด 60 เตียง มีผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ขึ้นทะเบียนใน
และโรงพยาบาลวัฒนานครเมื่อปี 2554-2556 โดย ปี 2558-2560 ที่มารับบริการทั้งสิ้น 2,234, 2,495 และ
แบ่งผู้ป่วยตามยาที่ได้รับเป็น 4 กลุ่ม ได้แก่ 1) ตำารับ 2,660 ตามลำาดับ จากการสังเกตพบว่ามีจำานวนผู้ป่วย
ยามธุรเมหะเดี่ยว 2) ตำารับยามธุรเมหะร่วมกับยา โรคเบาหวานที่มารับบริการสูงขึ้นต่อเนื่อง เมื่อติดตาม
้
metformin 3) ตำารับยามธุรเมหะร่วมกับยากลุ่ม วัดผลการควบคุมระดับนำาตาลได้ดีโดย HbA1c <
sulfonylureas และ 4) ตำารับยามธุรเมหะร่วมกับยา 7 พบ ร้อยละ 45.66, 47.35 และ 46.31 ตามลำาดับ
metformin และยากลุ่ม sulfonylureas พบว่าก่อน ผู้ป่วยส่วนใหญ่มากกว่าครึ่งยังไม่สามารถควบคุมได้ดี

และหลังได้รับยาเป็นเวลา 1 ปีของแต่ละกลุ่มมีระดับ เพียงพอ ส่งผลให้เกิดภาวะแทรกซ้อนตามมา เช่น มี
HbA1c ก่อนและหลังได้รับยาไม่แตกต่างกัน ส่วน แผลที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวานพบร้อยละ 1.7, 0.32 และ
้
ระดับนำาตาลในเลือด (fasting plasma glucose) 0.44 ตามลำาดับ ภาวะแทรกซ้อนทางไต เนื่องจากการ
ก่อนและหลังรับประทานยามธุรเมหะมีค่าลดลงอย่าง ทำางานของไตลดลงระดับที่ 3 ขึ้นไป ร้อยละ 22.33,
มีนัยสำาคัญทางสถิติ ในกลุ่มที่ 2) และกลุ่มที่ 4) ลดลง 26.85 และ 27.02 ตามลำาดับ และยังมีแนวโน้มจะสูง

ได้ร้อยละ 26.78 และ 13.81 ตามลำาดับ [21] ขึ้นอีกในอนาคต [23]
กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทาง โรงพยาบาลวัฒนานครมีการใช้ยาสมุนไพร
เลือก จัดทำาโครงการเฝ้าระวังความปลอดภัยในการ ตำารับมธุรเมหะ ร่วมกับยาแผนปัจจุบันในผู้ป่วย
้
ใช้ยาจากสมุนไพร เพื่อเสนอเข้าบัญชียาหลักแห่งชาติ เบาหวานชนิดที่ 2 ที่ควบคุมระดับนำาตาลได้ไม่ค่อย
ได้ศึกษาและเก็บรวบรวมข้อมูลการใช้ยาตำารับจาก ดีซึ่งมีผู้ป่วยเบาหวานได้รับยามธุรเมหะในแต่ละปี

สมุนไพร ติดตามเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ เพื่อเป็น จำานวน 200-250 ราย (โรงพยาบาลวัฒนานคร, 2562)
ข้อมูลความปลอดภัยของยา จำานวน 5 รายการ ซึ่ง จึงเกิดคำาถามถึงประสิทธิผลของยาสมุนไพรตำารับ
มียามธุรเมหะร่วมด้วย ยามธุรเมหะใช้ในผู้ป่วยเบา มธุระเมหะ ถ้าใช้ในผู้ป่วยเบาหวาน ชนิดที่ 2 รายใหม่
้
หวานชนิดที่ 2 รับประทานครั้งละ 350-700 มิลลิกรัม เพียงชนิดเดียว จะสามารถลดระดับนำาตาลในเลือด
โดยแบ่งรับประทานวันละ 1-2 ครั้ง จำานวนผู้ป่วยที่รับ ได้หรือไม่ เมื่อเปรียบเทียบกับยามาตรฐาน metfor-
ประทานทั้งหมด 1,034 ราย พบอาการไม่พึงประสงค์ min ในรูปแบบการศึกษาไปข้างหน้า (prospective