Page 49 - วารสารการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 18 ฉบับที่ 3
P. 49
J Thai Trad Alt Med Vol. 18 No. 3 Sep-Dec 2020 481
้
ระดับนำาตาลไม่ได้ตามเป้าหมาย ให้เพิ่มยาชนิดที่ 2 อันตรายคือ ภาวะ lactic acidosis ซึ่งอาจพบได้ใน
(combination therapy) ที่ไม่ใช่ยากลุ่มเดิม อาจ ผู้ป่วยที่มีการทำางานของไตบกพร่อง เนื่องจากยานี้มี
พิจารณาเพิ่มยาชนิดที่ 2 ในขณะที่ยาชนิดแรกยังไม่ การขับถ่ายทางไตเพียงอย่างเดียว จึงไม่แนะนำาให้ใช้
ถึงขนาดสูงสุดได้ เพื่อให้เหมาะกับผู้ป่วยแต่ละราย ในผู้ป่วยที่มีระดับserum creatinine มากกว่า 1.5
ยาร่วมชนิดที่ 2 ที่แนะนำาในกรณีที่ metformin เป็น มก./ดล. ในผู้ชาย หรือมากกว่า 1.4 มก./ดล. ในผู้
ยาหลักคือ sulfonylurea หากมีข้อจำากัดในการใช้ หญิงหรือในผู้ป่วยที่มีภาวะเสี่ยงต่อการเกิด lactic
sulfonylurea อาจใช้เป็นยาชนิดอื่นได้ซึ่งเคยมีการ acidosis เช่น การทำางานของตับบกพร่อง หรือมีภาวะ
ศึกษาใช้ยาสมุนไพรมธุระเมหะร่วมด้วย เป็นยาร่วม หัวใจล้มเหลว [11-12]
ชนิดที่ 2 ประสิทธิผลการรักษาออกมาค่อนข้างดี หาก ยาสมุนไพรตำารับมธุรเมหะ เป็นตำารับที่มีการ
้
แรกวินิจฉัยพบระดับนำาตาลในเลือดสูง > 220 มก./ ใช้ในผู้ป่วยเบาหวานในประเทศไทยมานานกว่า 30 ปี
ดล. หรือ HbA1c > 9% อาจเริ่มยากิน 2 ชนิดพร้อม ยาตำารับนี้ได้รับการถ่ายทอดมาจากอายุรเวทวิทยาลัย
กันได้ [9] (ชีวกโกมารภัจจ์) ซึ่งภายหลังได้ปรับเป็นสถานการ
ยา metformin ออกฤทธิ์โดยการกระตุ้น AMP- แพทย์แผนไทยประยุกต์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราช
activated protein kinase ทำาให้การออกฤทธิ์ของ พยาบาล นอกจากนี้ยังเป็นตำารับที่มีอยู่ในบัญชียา
อินซูลินดีขึ้นโดยเฉพาะอย่างยิ่งที่เซลล์ตับ ทำาให้การ ของโรงพยาบาลหลายแห่ง เช่น โรงพยาบาลศิริราช
้
สร้างกลูโคสจากตับลดลง และระดับนำาตาลขณะ โรงพยาบาลชุมชนเทิง จังหวัดเชียงราย โรงพยาบาล
อดอาหารลดลง ยานี้มีประสิทธิผลในการลดระดับ ชุมชนกาบเชิง จังหวัดสุรินทร์ โรงพยาบาลชุมชน
HbA1c 1-2% และยานี้ยังช่วยลดความผิดปกติอื่น บางกระทุ่ม จังหวัดพิษณุโลก โรงพยาบาลอู่ทอง
้
ซึ่งเกี่ยวข้องกับภาวะดื้อต่ออินซูลินด้วย เช่น ช่วยลด จังหวัดสุพรรณบุรี โรงพยาบาลวังนำาเย็น และโรง
ระดับไตรกลีเซอไรด์ และ plasminogen activa- พยาบาลวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว
tor inhibitor-1 จากการศึกษา United Kingdom ตำารับยามธุรเมหะประกอบด้วยสมุนไพร 26
้
Prospective Diabetes Study (UKPDS) พบว่า ชนิด ได้แก่ กำาแพงเจ็ดชั้น บอระเพ็ด อินทนิลนำา
ยานี้สามารถลดการเกิดกล้ามเนื้อหัวใจตายและการ มะแว้งเครือ สมอไทย สมอพิเภก ข้าวเย็นเหนือ ข้าว
เสียชีวิตในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่อ้วนได้ จึงเป็น เย็นใต้ โคกกระสุน ฟ้าทะลายโจร ครอบฟันสี หญ้า
ยาที่ทั้งสมาคมเบาหวานแห่งสหรัฐอเมริกาและยุโรป หนวดแมว แห้วหมู สมอเทศ มวกขาว มวกแดง หัวร้อย
แนะนำาให้ใช้เป็นยาชนิดแรกในผู้ป่วยเบาหวานชนิด รู ทองพันชั่ง ม้าทลายโรง เหงือกปลาหมอ เต่าเกียด
ที่ 2 [10] เต่ารั้ง คนทา ชะเอมไทย ลำาเจียก และหญ้าคา ยา
ผลข้างเคียงที่พบบ่อยจากยานี้ได้แก่ อาการ ผงบรรจุแคปซูล 300 มิลลิกรัม โดยมีการศึกษาพบ
้
คลื่นไส้ ท้องเสีย เบื่ออาหาร ลิ้นไม่รับรส จึงแนะนำาให้ ว่าสมุนไพร 13 ชนิดในตำารับมีฤทธิ์ลดระดับนำาตาล
่
เริ่มใช้ยานี้ในขนาดตำาก่อนและค่อย ๆ เพิ่มขนาดยา ในเลือดของสัตว์ทดลองอย่างมีนัยสำาคัญ กลไกการ
ขึ้นโดยทั่วไปผลข้างเคียงที่พบมักค่อย ๆ ดีขึ้นได้เอง ออกฤทธิ์หลักของสมุนไพรที่พบ ได้แก่ กระตุ้นการ
เมื่อใช้ยาติดต่อกันไป 2-3 สัปดาห์ ผลข้างเคียงที่เป็น หลั่งอินซูลินจากตับอ่อน ครอบฟันสี [13-14] บอระเพ็ด [15]