Page 10 - ชุดตำราภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทยฉบับอนุรักษ์ ตำรับยาแผนไทยของชาติที่เข้าตัวยากัญชา
P. 10
ค�าแนะน�าการใช้ชุดต�าราภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย ฉบับอนุรักษ์:
ต�ารับยาแผนไทยของชาติที่เข้าตัวยากัญชา
“ค�าแนะน�าการใช้ชุดต�าราภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย ฉบับอนุรักษ์: ต�ารับยาแผนไทยของชาติ
ที่เข้าตัวยากัญชา” นี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อถอดควำมต�ำรับยำที่เป็นตัวอักษรไทยโบรำณจำกเอกสำรโบรำณประเภทจำรึก
คัมภีร์ใบลำน สมุดไทย และเอกสำรฉบับคัดลอก จัดท�ำค�ำอ่ำนอ้ำงอิงตำมค�ำศัพท์ สมัยปัจจุบันตำมพจนำนุกรม
ฉบับรำชบัณฑิตยสถำน พ.ศ. ๒๕๕๔ เพื่อควำมสะดวกส�ำหรับผู้อ่ำน หรือผู้สนใจ บุคลำกรทำงกำรแพทย์ และสำธำรณสุข
ที่ต้องกำรเข้ำถึง เข้ำใจเนื้อหำสำระเกี่ยวกับต�ำรับยำและน�ำไปใช้ประโยชน์ได้
ต�ำรำเล่มนี้ มุ่งหวังให้เป็น “ชุดต�าราภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย ฉบับอนุรักษ์: ต�ารับยาแผนไทย
ของชาติที่เข้าตัวยากัญชา” (National Thai Traditional Remedies with Ganja) โดยรวบรวมและคัดเลือก
จำกต�ำรับยำแผนไทยของชำติ ที่ได้ประกำศคุ้มครองตำมพระรำชบัญญัติคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญำกำรแพทย์
แผนไทย พ.ศ. 2542 ประกอบด้วย ต�ำรับยำ 162 ต�ำรับ จ�ำแนกตำมกลุ่มโรค/อำกำร 13 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มโรคกษัย
กล่อน กลุ่มโรคลม กลุ่มโรคเด็ก กลุ่มโรคริดสีดวง กลุ่มอำกำรนอนไม่หลับ กลุ่มยำบ�ำรุง ยำอำยุวัฒนะ กลุ่มอำกำร
ท้องเสีย ท้องเดิน บิด ป่วง กลุ่มโรคฝี กลุ่มไข้ กลุ่มอำกำรไอ กลุ่มโรคสตรี กลุ่มโรคตำ และกลุ่มอื่น ๆ น�ำไปสู่
กำรใช้ประโยชน์และต่อยอดทำงด้ำนสุขภำพและเศรษฐกิจ
ค�าอธิบายความหมายของชุดต�าราภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย ฉบับอนุรักษ์: ต�ารับยาแผนไทยของชาติ
ที่เข้าตัวยากัญชา
ธรรมชำติของต�ำรับยำแผนไทยที่มีกำรคิดค้นและมีกำรคัดลอกสืบต่อกันมำ ท�ำให้บำงต�ำรับยำ
มีส่วนประกอบของตัวยำไม่ตรงกับต�ำรับยำในคัมภีร์หรือต�ำรำยำดั้งเดิม เช่น น�้ำหนักของตัวยำบำงตัวอำจต่ำงไป
ตัวยำบำงตัวอำจหำยไป หรือมีกำรเพิ่มตัวยำบำงตัวขึ้นมำ แต่ยังคงมีเค้ำโครงของต�ำรับยำที่ใกล้เคียงกับต�ำรับยำ
ที่อยู่ในคัมภีร์หรือต�ำรำยำดั้งเดิม ในที่นี้ผู้จัดท�ำจึงรวบรวมที่มำของต�ำรับยำดั้งเดิมไว้ และหำกต�ำรับยำใดที่มีกำร
คัดลอกจำกต�ำรับยำดั้งเดิมซึ่งมีสูตรเหมือนกัน หรือมีสูตรใกล้เคียงกัน (คิดเป็นร้อยละ 60) จะเรียบเรียงต่อกันมำ
เพื่อให้ผู้อ่ำนสำมำรถเข้ำใจต้นก�ำเนิดหรือแหล่งที่มำของต�ำรับยำนั้น เช่น ยำศุขไสยำศน์ ที่อยู่ในคัมภีร์ธำตุพระนำรำยณ์
กับยำศุขไสยำศน์ ที่อยู่ในต�ำรำยำเกร็ด เลขที่ 244 ต�ำรำยำเกร็ด เลขที่ 574 และต�ำรำอำยุรเวทศึกษำ
ขุนนิทเทสสุขกิจ เป็นยำที่มีสูตรต�ำรับเหมือนกัน จึงระบุที่มำจำกทั้ง 4 แหล่งเพื่อเป็นกำรศึกษำเปรียบเทียบข้อมูล
เกี่ยวกับประวัติแหล่งที่มำของต�ำรับยำ นอกจำกนี้ยังมีต�ำรับยำอื่นที่ปรำกฏตำมกลุ่มโรคหรืออำกำรไว้ด้วย
ภาคผนวกของชุดต�าราภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย ฉบับอนุรักษ์: ต�ารับยาแผนไทยของชาติที่เข้าตัวยากัญชา
ตอนท้ำยของหนังสือนี้ มีภำคผนวกอยู่ 4 เรื่อง เพื่อให้ข้อมูลเพิ่มเติมแก่ผู้อ่ำนเกี่ยวกับตัวยำต่ำง ๆ ได้แก่
เภสัชวัตถุ กำรเตรียมตัวยำก่อนใช้ปรุงยำ วิธีกำรปรุงยำ และอภิธำนศัพท์มีรำยละเอียดพอสังเขป ดังต่อไปนี้
กองคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแ
กองคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทยและแพทย์พื้นบ้านไทยพทย์แผนไทยและแพทย์พื้นบ้านไทย -ง-
