Page 23 - วารสารการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 18 ฉบับที่ 3
P. 23
วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 18 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2563 Vol. 18 No. 3 September-December 2020
นิพนธ์ต้นฉบับ
ฤทธิ์ต้านการอักเสบและบรรเทาอาการปวดของสมุนไพร
ที่ใช้ในการทับหม้อเกลือ
ปรรณณวัชญ์ ไชยวัฒนนันทน์ , ภาณัฐ เดชะยนต์, ปฐมพงษ์ เผือกลี, ศรีโสภา เรืองหนู,
*
จิตพิสุทธิ์ จันทร์ทองอ่อน
สถานการแพทย์แผนไทยประยุกต์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จังหวัดปทุมธานี 12120
ผู้รับผิดชอบบทความ: pannawat@tu.ac.th
*
บทคัดย่อ
การทับหม้อเกลือ เป็นวิธีหนึ่งในการดูแลมารดาหลังคลอดด้วยศาสตร์การแพทย์แผนไทย จากงานวิจัยในระดับ
คลินิก พบว่า การทับหม้อเกลือมีประสิทธิผลในการฟื้นฟูสุขภาพมารดาหลังคลอด อีกทั้งยังสามารถลดอาการปวด
กล้ามเนื้อและลดขนาดรอบเอว โดยสมุนไพรที่นิยมใช้เป็นส่วนประกอบหลักในการทับหม้อเกลือมีอยู่ 7 ชนิด คือ ว่าน
ชักมดลูก ไพล ว่านนางคำา ว่านมหาเมฆ การบูร เกลือสมุทร และใบพลับพลึง ในปัจจุบันยังไม่มีรายงานการรวบรวม
งานวิจัยของสมุนไพรดังกล่าวที่เกี่ยวข้องกับการทับหม้อเกลือ ดังนั้นคณะผู้วิจัยจึงสนใจที่จะศึกษางานวิจัยที่เกี่ยวข้อง
กับการอักเสบของสมุนไพรทั้ง 7 ชนิด โดยเป็นการวิจัยจากเอกสารที่ได้รวบรวมมาจากหลายแหล่งที่มา ซึ่งเป็นข้อมูล
ทุติยภูมิทั้งหมด จากการศึกษางานวิจัยพบว่า เหง้าว่านชักมดลูก เหง้าไพล เหง้าว่านนางคำา เหง้าว่านมหาเมฆ การบูร
และใบพลับพลึง มีฤทธิ์ลดการอักเสบได้ในการศึกษาในระดับหลอดทดลองและสัตว์ทดลอง โดยไปยับยั้งสาร
สื่อกลางทางเคมีที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบ เช่น nitric oxide, prostaglandin E2 และ cyclooxyganse-2 รวมทั้งสามารถ
ลดการอักเสบและอาการปวดในหนูทดลอง ในการศึกษาทางคลินิกมีการศึกษาในสารสกัดไพล พบว่าครีมไพลและ
้
นำามันไพลสามารถลดอาการปวดกล้ามเนื้อจากโรคกล้ามเนื้อเคล็ด กลุ่มอาการปวดกล้ามเนื้อและเยื่อพังผืด และอาการ
ปวดหลังจากการออกกำาลังกาย ใบพลับพลึงจะนำามาใช้ในการทับหม้อเกลือโดยนำามาห่อหม้อทะนน พบว่ามีงานวิจัย
สนับสนุนว่าใบพลับพลึงที่ผ่านการอบแห้งที่อุณหภูมิ 50 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 30 นาที ให้ปริมาณสารสำาคัญ
(ไลโครีน) ในการต้านการอักเสบมากที่สุดและมากกว่าแบบสด ซึ่งสอดคล้องกับการนำาใบพลับพลึงไปใช้ในการ
ทับหม้อเกลือ เพราะใบพลับพลึงจะโดนความร้อนจากหม้อทะนนก่อนที่จะนำาไปใช้กับมารดาหลังคลอด ในส่วน
ของเกลือสมุทรยังไม่พบงานวิจัยเกี่ยวกับการลดการอักเสบ สรุปได้ว่าการทับหม้อเกลือสามารถบรรเทาอาการปวด
มดลูก ปวดกล้ามเนื้อ และอาการบวม ผ่านทาง 2 กลไกหลัก คือ ความร้อนที่ได้รับจากเกลือสมุทร และสรรพคุณลด
การอักเสบและลดปวดของสมุนไพร อย่างไรก็ตามควรมีการศึกษาการลดการอักเสบของว่านชักมดลูก ว่านนางคำา
ว่านมหาเมฆ การบูร และพลับพลึง ในรูปแบบยาภายนอก ในระดับคลินิกเพิ่มเติม เพื่อเป็นข้อมูลพื้นฐานในการนำา
ไปพัฒนาเป็นยาสำาหรับมารดาหลังคลอดในอนาคต
คำ�สำ�คัญ: การทับหม้อเกลือ, การสมุนไพรสำาหรับการทับหม้อเกลือ, ฤทธิ์ต้านการอักเสบ, บรรเทาอาการปวด
Received date 15/05/20; Revised date 09/06/20; Accepted date 29/10/20
455
