Page 10 - ภาพนิ่ง 1
P. 10
วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 10 ฉบับที่ 1 มกราคม-เมษายน 2555 Vol. 10 No. 1 January-April 2012
บทปริทัศน์
ประพจน์ เภตรากาศ
รากที่มาของเส้นประธานสิบ
เส้นประธาน คือ เส้นซึ่งเป็นหลักสำคัญ พระพุทธศาสนาไปยังที่ต่าง ๆ 9 สาย สายหนึ่งมี
ของการนวดไทย เป็นทางเดินของลมซึ่งเป็นพลัง พระโสณะและพระอุตตระเป็นพระมหาเถระไป
ภายใน ที่หล่อเลี้ยงร่างกายให้ทำงานได้ตาม ยังดินแดนสุวรรณภูมิ ซึ่งนักประวัติศาสตร์ส่วน
ปรกติ เชื่อว่ามีเส้นอยู่ในร่างกายถึง 72,000 เส้น หนึ่งสันนิษฐานว่าคือนครปฐมในปัจจุบัน การ
แต่ที่เป็นเส้นประธานแห่งเส้นทั้งปวงมีเพียง 10 แพทย์แบบพุทธจากอินเดียจึงเริ่มเข้าสู่ดินแดน
เส้น ได้แก่ อิทา ปิงคลา สุมนา กาลทารี สหัส สุวรรณภูมิโดยการนำเข้ามาของพระภิกษุใน
3
1
รังสี ทวารี จันทภูสัง รุชำ สิกขิณี สุขุมัง พระพุทธศาสนา ซึ่งในคัมภีร์ต่างๆ ในพระไตร
การนวดไทยถือว่า เส้นประธานสิบ หรือ ปิฎกมีการกล่าวถึงการรักษาพระภิกษุที่อาพาธ
เส้นสิบ เป็นหัวใจหรือแก่นกลางของภูมิปัญญา ด้วยวิธีการต่างๆ จำนวนมาก แต่ไม่มีการกล่าว
การนวดไทย การสืบค้นรากที่มาของเส้นสิบจึงมี ถึงวิธีการรักษาด้วยการนวด
ความสำคัญอย่างยิ่งที่จะทำให้เห็นว่า การนวด ในยุคสุโขทัย (พ.ศ.1781 - 1981) ไม่มี
ไทยนั้นเป็นภูมิปัญญาที่เกิดขึ้นในดินแดนดั้งเดิมที่ หลักฐานที่ชัดเจนเกี่ยวกับระบบการแพทย์ในสมัย
เรียกว่า สุวรรณภูมิ หรือมีที่มาจากต่างชุมชน นี้ แต่พบมีรูปจารึกที่เกี่ยวกับการนวดในเขต
2
หรือต่างประเทศ อำเภอคีรีมาศ จังหวัดสุโขทัย 3
การแพทย์แผนไทยน่าจะมีจุดเริ่มต้นจาก ในยุคกรุงศรีอยุธยา (พ.ศ.1893 - 2310)
ในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช (พ.ศ.270 - 311) ในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ (พ.ศ.1991 -
พระองค์ทรงส่งพระสมณทูตออกมาเผยแผ่ 2031) มีหลักฐานปรากฏเป็นครั้งแรกในทำเนียบ
ศักดินาข้าราชการฝ่ายพลเรือน (พระไอยการ
*สมาพันธ์แพทย์แผนไทยแห่งประเทศไทย อาคารสวนกีฬา ชั้น 2 ตำแหน่งนาพลเรือน) มีข้าราชการในกรมหมอ
ถ.ติวานนท์ นนทบุรี 11000
4
