Page 3 - จุลสารกรมแพทย์แผนไทยฯ ประจำเดือนกุมภาพันธ์ 2562

สมุนไพรจีนที่นิยมใช้ในฤดูหนาว

หมวดบำรุงชี่ ภญ.สินีพร ดอนนาปี, พจ.วรรณวิมล เชี่ยวเชิงชล

แพทย์จีนถือกันว่า ชี่ คือ ลมปราณที่ขับเคลื่อนควบคุมการทำงานส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย หากชี่พร่อง
จะมีอาการอ่อนเพลีย พูดเสียงเบา หายใจสั้น ไม่มีเรี่ยวแรง เหนื่อยง่าย เบื่ออาหาร อุจจาระเหลว และเซื่องซึม
สมุนไพรที่แพทย์จีนนิยมใช้บำรุงชี่ในฤดูหนาว ได้แก่ ตังเซียม (党参) หรือ โสมคนจน มักใช้แทนโสมจีน

ซึ่งมีราคาสูง รสหวาน ฤทธิ์กลาง สรรพคุณ บำรุงชี่ที่ม้ามและปอด บำรุงเลือด เพิ่มสารน้ำ ปักกี้ หรือ อึ่งคี้ (黄芪) พุทราจีน (大枣)
รสหวาน ฤทธิ์ค่อนข้างอุ่น สรรพคุณ บำรุงชี่ของม้ามและปอด ดึงพลังชี่ขึ้นด้านบน ขับปัสสาวะ เพิ่มการไหลเวียนของเลือด กำเช่า หรือ
ชะเอมเทศ (甘草) รสหวาน ฤทธิ์กลาง สรรพคุณ บำรุงชี่ของม้าม ขับเสมหะ แก้ไอ แก้ปวด ขับร้อน ล้างพิษ ปรับลดความรุนแรงหรือ
พิษของยาอื่น พุทราจีน (大枣) รสหวาน ฤทธิ์อุ่น สรรพคุณ บำรุงชี่ของม้าม สงบจิต กล่อมประสาท หล่อเลี้ยงเลือด ปรับลด

ความรุนแรงของยาอื่น
หมวดบำรุงเลือด

สมุนไพรที่นิยมใช้บำรุงเลือด ได้แก่ ตังกุย หรือ โกฐเชียง (当归) รสหวาน เผ็ด ฤทธิ์อุ่น สรรพคุณ บำรุงเลือด
ปรับประจำเดือน ปรับการไหลเวียนเลือด ระงับปวด ทำให้ลำไส้ชุ่มชื้น เส็กตี่ หรือ โกฐขี้แมว (熟地黄) รสหวาน ฤทธิ์ค่อนข้างอุ่น

สรรพคุณ บำรุงเลือดหล่อเลี้ยงยิน เพิ่มสารจิง (สารสำคัญในร่างกาย เช่น น้ำไขข้อกระดูก,
ฮอร์โมนสืบพันธุ์) ห้ามเลือด ลำไยแห้ง (龙眼肉)รสหวาน ฤทธิ์อุ่น สรรพคุณ
บำรุงชี่ของหัวใจและม้าม บำรุงเลือด สงบจิต เหมาะสำหรับผู้ที่เลือดพร่อง ซึ่งจะมี

อาการหน้าซีดขาว ริมฝีปากและเล็บซีดขาว เวียนศีรษะ ตาพร่ามัว หัวใจเต้นเร็ว
นอนไม่หลับ ประจำเดือนขาดหรือมาน้อย เส็กตี่ หรือ โกฐขี้แมว (熟地黄) ลำไยแห้ง (龙眼肉)

หมวดบำรุงยิน
เง็กเต็ก (玉竹) รสหวาน ฤทธิ์ค่อนข้างเย็น สรรพคุณบำรุงยิน

เพิ่มความชุ่มชื้นให้ปอด แก้กระหายน้ำ เก๋ากี้ (枸杞子) รสหวาน ขมเล็กน้อย
ฤทธิ์ค่อนข้างเย็น สรรพคุณ เพิ่มความชุ่มชื้นให้ปอด ขับเสมหะ บำรุงยินของม้ามและ
กระเพาะอาหาร ปรับสมดุลของตับ เหมาะสำหรับผู้ที่ยินพร่องที่มีอาการฝ่ามือ
เก๋ากี้ (枸杞子)
ฝ่าเท้าร้อน ปากแห้งคอแห้ง จมูกแห้ง และอุจจาระแห้งแข็ง เง็กเต็ก (玉竹)

หมวดบำรุงหยาง
โตวต๋ง (杜仲) รสหวาน ฤทธิ์อุ่น สรรพคุณบำรุงตับและไต บำรุง

กระดูกและเอ็นให้แข็งแรง บำรุงครรภ์ ปาเก๊กเทียน (巴戟天) รสเผ็ด หวาน

ฤทธิ์ค่อนข้างอุ่น สรรพคุณ บำรุงหยางไต บำรุงกระดูกและเอ็นให้แข็งแรง ขับลมชื้น

เหมาะสำหรับผู้ที่หยางพร่อง ซึ่งมีอาการกลัวหนาว มือเท้าเย็น เป็นต้น