Page 54 - journal-14-proceeding

บทคัดยอประกวดผลงานวิชาการประจําปการแพทยแผนไทย การแพทยพื้นบาน และการแพทยทางเลือกแหงชาติ ครั้งที่ 14

OP60CI0006 นวัตกรรมมือประสานมือพิชิตมือชา

ธัชพล คํานึง, ขนิษฐา บุญธรรม, เพ็ญศรี ผาสุก, อุทัยวรรณ เพียนอก, มะลิวรรณ เฉลยพจน
โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพตําบลปลาขาว อําเภอราษีไศล จังหวัดศรีสะเกษ

หลักการและเหตุผล ต.หนองแค อ.ราษีไศล จ.ศรีสะเกษ มีผูปวยโรคเบาหวานที่มีปญหาภาวะแทรกซอนที่เสนประสาทที่มี
อาการมือและนิ้วมือชาเพิ่มขึ้นทุกป โดยป 2560 มีจํานวน 24 คน จากผูปวยโรคเบาหวาน ทั้งหมด 278 คน ซึ่งอาการแทรก
ซอนนี้เปนปจจัยสงเสริมใหเกิดแผล โดยเฉพาะในผูปวยที่มีโรคหลอดเลือดสวนปลายอุดตันรวมดวย และอาจจะสงผล
กระทบใหผูปวยตองถูกตัดนิ้วหรือตัดขาบางสวน อันเปนสาเหตุของการเกิดทุพพลภาพในอนาคต วิธีการดูแลผูปวย
ปจจุบันใชวิธีการกินยาเพื่อควบคุมระดับน้ําตาลรวมกับ การนวดรักษา ซึ่งมีขอจํากัดคือถาจะใหไดผลดีตองกระทําโดยผู

ประกอบวิชาชีพนวดไทยหรือแพทยแผนไทยประยุกต และนวัตกรรมตางๆ ซึ่งสวนใหญเนนการดูแลเฉพาะอาการชาปลาย
เทา เชน นวัตกรรมเหยียบกะลา สวนนวัตกรรมที่ รพ.สต. ปลาขาว ใชปจจุบันคือ การบีบลูกบอลยางเพื่อบริหารมือ แตมี
ขอจํากัดคือมีตนทุนคอนขางสูง (40 บาท/อัน) ทีมสุขภาพจึงไดรวมคิดคนและพัฒนานวัตกรรม “มือประสานมือ พิชิตมือ
ชา” ขึ้น โดยใชเมล็ดยางพาราซึ่งเปนสิ่งที่หางายในพื้นที่ มีลักษณะแข็ง ทนทาน และมักถูกทิ้งไปไมนํามาใชประโยชน

วัตถุประสงค เพื่อพัฒนานวัตกรรม “มือประสานมือ พิชิตมือชา” ในการลดอาการมือชาในผูปวยเบาหวาน และเพื่อศึกษา
ผลของการใชนวัตกรรม ในการลดอาการมือชาในผูปวยเบาหวาน

วิธีดําเนินการ ขั้นตอนการพัฒนานวัตกรรม ทีมสุขภาพเลือกใชเมล็ดของยางพาราซึ่งมีลักษณะแข็ง ทนทาน
หาไดงายในพื้นที่ โดยใชถุงมือ Dispose ที่มีอยูใน รพ.สต. มาประดิษฐนวัตกรรมในชวงแรกและใชงานจริง
กับผูปวย พบวามีขอจํากัดเรื่องอายุการใชงานที่สั้น จึงเปลี่ยนมาใชถุงมือยางแบบหนาสีสมที่สามารถใชงานไดนานขึ้นแทน

โดยมีตนทุนวัสดุอุปกรณที่ใช ไดแก ถุงมือยางแบบหนา ราคา 10 บาท แปงมัน ¼ ถุง ราคา 2.50 บาท เมล็ดยางพาราแหง
รวม 12 บาท/อัน ขั้นตอนการประดิษฐเริ่มจากใสแปงมันลงในถุงมือยาง ประมาณ 3 ชอนโตะพูน นําลูกยางพาราที่แกแลว
มากะเทาะเปลือกเอาเมล็ดออก ลางใหสะอาด นําไปตากแดดใหแหง และนําเมล็ดยางพาราใสตามลงไปจนถุงมือใหมีขนาดที่
สามารถกําและนวดได จากนั้นรัดปลายถุงมือใหแนน ทดสอบประสิทธิภาพโดยนําไปใชกับกลุมเปาหมายซึ่งใชวิธีคัดเลือก

แบบเจาะจง ไดแกผูปวยเบาหวานที่มีอาการชามือ ในเขตพื้นที่ ต.หนองแค อ.ราษีไศล จ.ศรีสะเกษ จํานวน 24 คน ซึ่ง
กลุมเปาหมายสวนใหญเปนเพศหญิง รอยละ 62.5 อยูในชวงอายุ 61-66 ป รอยละ 50.0 ระยะเวลาการกินยาเบาหวาน 6-
10 ป รอยละ 62.5 ลักษณะครอบครัว อยูกับคูสมรส บุตร หลาน ญาติเปนครอบครัวใหญ รอยละ 45.8 มีภาวะแทรกซอน
รอยละ 20.8 เปนแทรกซอนทางเทาและไตรอยละ 40.0 เทากัน และทางตา รอยละ 20.0 สําหรับวิธีใชนวัตกรรมนี้ ใชมือ
กําสลับขางซาย-ขวา ครั้งละ 30 นาที วันละ 2 ครั้งทุกวัน เปนระยะเวลา 3 เดือน และเปรียบเทียบผลตางคาเฉลี่ยการลด
อาการชามือ หลังใชนวัตกรรม 3 เดือน ดวยชุดทดสอบโมโนฟลาเมนท วิเคราะหผลของการใชนวัตกรรมกอนและหลัง โดย

ใชสถิติ Pair sample t-test

ผลการศึกษา กลุมเปาหมายมีอาการมือชาลดลงหลังใชนวัตกรรม จํานวน 14 คน คิดเปนรอยละ 58.3 ผลเปรียบเทียบ
ผลตางคาเฉลี่ยการลดอาการมือชาพบวา คาเฉลี่ยอาการชามือหลังใชนวัตกรรม ภายหลังการใชนวัตกรรมสูงกวากอนการใช
นวัตกรรม อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ <0.01 โดยกอนใชนวัตกรรมมีคาเฉลี่ยความชา เทากับ 2.21 (SD.=0.59) และ
ภายหลังการการใชนวัตกรรม มีคาเฉลี่ยความชา เทากับ 3.00 (SD.=0.51)

ขอสรุป นวัตกรรม “มือประสานมือ พิชิตมือชา” สามารถใชเพื่อลดอาการมือชาในผูปวยเบาหวาน แทนลูกบอลยางได โดย
มีราคาตนทุนที่ถูกกวา และบริหารระหวางนิ้วมือไดอยางทั่วถึงกวา โดยการประสานนิ้วมือของผูใชนวัตกรรมกับนิ้วมือของ

ถุงมือรวมถึงมีความคงทนใชไดนาน ทั้งนี้ควรมีการปรับวิธีการใช หรือเพิ่มระยะเวลาในการใชนวัตกรรมใหเหมาะสม เพื่อ
เพิ่มประสิทธิผลในการลดอาการมือชามากยิ่งขึ้น

52