Page 30 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 18 ฉบับที่ 2

252 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 18 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2563

nus igniarius มีชื่อพื้นเมืองว่า “araq’’ เมื่อนำามา ภาษาไทยว่า “เห็ดพิมาน’’ หรือ “เห็ดกระถินพิมาน’’
ผสมกับยาเส้นเรียกว่า “iqmik’’ หมายถึงของที่เอาเข้า แต่เมื่อได้มีการจัดประชุมหมอยาพื้นบ้านพบว่าเห็ด
ปาก มีชื่อเรียกในภาษาอังกฤษว่า “blackbull’’ [57-58] พิมานในภาษาพื้นบ้านหมายถึงเห็ดในสกุล Phellinus

พบว่ามีการใช้ในกลุ่มประชากรที่มีอายุเกิน 18 ปีขึ้น เช่น Phellinus linteus, Phellinus tuberculosis,
ไป ร้อยละ 50-80 นอกจากนี้ยังมีการแบ่งปันยาเส้น Phellinus igniarius, Phellinus pomaeous

ที่เคี้ยวแล้วระหว่างผู้ใหญ่และเด็ก พบว่าเด็กที่มีอายุ เป็นต้น การใช้เห็ดพิมานหรือเห็ดซางฮวงเป็นยาใน
น้อยที่สุดที่เคี้ยวยาสูบผสมเห็ดซางฮวงมีอายุเพียง 5 ประเทศไทยพบในบันทึกใบลานหลายลาน เช่น
ขวบ และยังพบว่าผู้หญิงที่อยู่ในระหว่างตั้งครรภ์ 7.1 ตำารายาจากใบลาน วัดมหาชัย จังหวัด
[59]
มีการเคี้ยวยาเส้นผสมเถ้าเห็ดซางฮวงถึงร้อยละ 82 มหาสารคาม เล่ม 1 มีตำารับการใช้เห็ดพิมานหรือ
[64]
เห็ดซางฮวงที่เผาแล้วได้เถ้าสีขาว เป็นผงที่ละเอียด เห็ดซางฮวงเข้ายาลดไข้ เป็นยาเย็น “เห็ดพิมาน ๑
้
มาก มีบางส่วนที่กลายเป็นถ่านสีดำา บางคนนำาเอา ฮากนำาแน่ (Thunbergia hossei C. B. Clarke) ๑
ถ่านมาป่นใส่ในเถ้า แต่ใส่เพียงเล็กน้อย จากนั้นใช้ใบ ฮากดอกซ้อน [นางแย้ม Clerodendrum chinense
ยาสูบห่อเถ้าก่อนนำาไปเก็บในตลับที่บรรจงทำาไว้อย่าง (Osbeck) Mabb.] ๑ ฮากเทียนดำา (Nigella sativa

สวยงามที่ทำาขึ้นจากเขาสัตว์หรือไม้ จากการวิเคราะห์ L.) ๑ หัวพันมหา (ดองดึง Gloriosa superba L.) ๑
้
พบว่าเถ้าเห็ดซางฮวงมีองค์ประกอบของแมกนีเซียม แมงวัน ๓ ตัว ฝนใส่นำาเหล้าเด็ด ต้มแลฯ’’ เห็ดพิมาน
โปแตสเซียม แคลเซียมและฟอสฟอรัสในปริมาณที่ ในตำารับนี้มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Phellinus tubercu-

สูงมาก [60-61] ผู้หญิงนิยมนำาไปเคี้ยวเล่น ส่วนผู้ชายนิยม losis Niemela
นำามาอมไว้ข้างแก้ม ชนพื้นเมืองในเขตอลาสกาที่อาศัย 7.2 ตำารายาจากใบลาน วัดมหาชัย จังหวัด
อยู่ตามแนวชายฝั่ง นำาเห็ดซางฮวงชนิดPhellinus มหาสารคาม เล่ม 4 ตำารับรักษาไข้ “ให้เอาจันแดง
[65]
igniarius มาใช้แทนยาสูบ เชื่อว่าจะทำาให้มีพละกำาลัง [Dracaena cochinchinensis (Lour.) S.C.Chen.]
แข็งแรง [61] เห็ดพิมาน เห็ดขาม [Ganoderma philippii (Bres.

6. เครือรัฐออสเตรเลีย ชนพื้นเมืองของ & Henn. ex Sacc.) Bresadola] ฮากหวดข้าน้อย
ออสเตรเลียใช้เห็ดในสกุล Phellinus เป็นยาโดยนำา [Lepisanthes rubiginosa (Roxb.) Leenh.] ฮาก
มาเผาให้เป็นควันแล้วสูดควันเข้าไป เพื่อรักษาอาการ ถั่วภู [Psophocarpus tetragonolobus (L.) DC.]

เจ็บคอ นำาดอกเห็ดที่เผาจนไหม้เกรียมมาขูดส่วนผิว ฝนกินดี คายฮ้อยคำาบาท’’
้
เบา ๆ นำาผงที่ได้ไปใส่นำาสะอาด นำามาดื่มแก้ไอ เจ็บคอ อีกตำารับหนึ่ง “เอาเห็ดไม้จิกเผาแซ่ยาพังคา
เจ็บหรือแน่นหน้าอก ลดไข้และแก้อาการท้องร่วง [62] กิน ยาปวดท้องดิ้นลง’’ เห็ดไม้จิกมีชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า
7. ประเทศไทย เห็ดซางฮวงมีชื่อเรียกใน Phellinus igniarius (L.) Quél. ยาแก้เจ็บคอ “เห็ด
ประเทศไทยว่า “เห็ดพิมาน’’ ที่เรียกว่าเห็ดพิมาน พิมาน กับไลปลาฝา (หางปลากระเบน) กับ ฮากเพ็ก

เนื่องจากในหนังสือเห็ดในประเทศไทย ของสำานักงาน [Vietnamosasa pusilla (A.Chev. & A.Camus)
ราชบัณฑิตยสภา ได้มีรายงานเกี่ยวกับเห็ดในสกุล T.Q.Nguyen] ฝนใส่เหล้าให้กินดีแล’’ ใช้เข้ายาแก้ฝี
[63]
Phellinus ชนิด P. rimosus เป็นครั้งแรก โดยให้ชื่อ ชนิดต่าง ๆ